Cyberpsychiatria – kto by pomyślał…

W Psychiatrii po Dyplomie (nr 03 czerwiec 2019 r.) ukazał się artykuł profesora Marka Krzystanka i Błażeja Domagały pt. Cyberpsychiatria – leczenie w cyberprzestrzeni internetu. Nikt wówczas nie przypuszczał, że po kilku miesiącach artykuł tak zyska na aktualności.

Co to jest cyberpsychiatria?

Cyberpsychiatria to współczesna nazwa telepsychiatrii. Polega ona na wykorzystaniu nowoczesnej technologii cyfrowej do zdalnego świadczenia usług medycznych. Główna forma leczenia cyberpsychiatrycznego to połączenie wideokonferencyjne.

Możliwości cyberpsychiatrii

Cyberpsychiatria przede wszystkim zwiększa dostępność opieki psychiatrycznej i ułatwia korzystanie z opieki medycznej osobom mieszkającym daleko od specjalisty lub tym, którzy ze względu na różne ograniczenia (fizyczne, czasowe) nie mogą zgłosić się na wizytę. Zapewnia szybszy dostęp do lekarzy specjalistów. Nie wymaga dojazdu pacjenta do placówki medycznej, co oszczędza czas i koszty. Jest to szczególnie wygodne dla osób niepełnosprawnych, starszych. Psychiatria „zdalna” to szybszy dostęp do pomocy medycznej, co szczególnie ważne w odniesieniu do nagłych przypadków i katastrof naturalnych, Zapewnia “anonimowość” pacjenta i bezpieczeństwo kontaktu z lekarzem, chroni przed stygmatyzacją.

Kolejne zastosowanie znajduje jako skuteczne narzędzie psychoedukacyjne, gdyż zwiększa potencjalną dostępność do informacji medycznych i może być wykorzystana do działań w zakresie prewencji zaburzeń psychicznych i promocji zdrowia psychicznego. W internecie dostępne są zarówno artykuły, jak i filmy związane z problemami zdrowia psychicznego, dostępne są aplikacje do skriningu diagnostycznego zaburzeń psychicznych. Przykładem jest opisana w w/w artykule aplikacja do diagnozy przesiewowej zaburzeń lękowych oparta na pytaniach eksperta. Wynik nie jest równoznaczny z postawieniem diagnozy, ale ukierunkowuje pacjenta na ewentualna potrzebę kontaktu z psychiatrą. (http://www.diagnozanerwice.fundacjataf.pl)

Dzięki telepsychiatrii wypisanie leków, zaświadczeń staje się możliwe na odległość (e-recepta,e-ZLA). Współczesna technologia daje możliwości przypominania pacjentom o zażywaniu leków lub wizycie kontrolnej, co zmniejsza niebezpieczeństwo nawrotów choroby, poprawia współpracę w zakresie farmakoterapii.

Cyberpsychiatria to także tworzenie stron samopomocowych dla pacjenta, które pomagają w utrzymaniu motywacji do leczenia, a także mobilizują do zdrowego trybu życia (np. rejestrowanie aktywności fizycznej, pomoc przy zmianie nawyków dietetycznych).

Zastosowanie w psychoterapii

Na podstawie badań dotyczących skuteczności psychoterapii prowadzonej w środowisku cyfrowym nie zaobserwowano różnic w jej skuteczności w stosunku do psychoterapii tradycyjnej. Nierozstrzygnięta jest kwestia, na ile budowanie relacji terapeutycznej wymaga przebywania osób w tym samym pomieszczeniu, gdzie poza wzrokiem i słuchem wykorzystywane są także inne zmysły.

Cyberpsychiatria to nie tylko wideowizyty. Wirtualny świat cyfrowy umożliwia stworzenie środowisk ekspozycyjnych czasem niedostępnych dla pacjenta w innych okolicznościach. Ułatwia to prowadzenie psychoterapii opartej na ekspozycji na sytuacje fobiczne. Internet to również aplikacje leczące muzyką, dźwiękiem, dostęp do technik relaksacyjnych.

Wątpliwości

Brak bezpośredniego kontaktu z lekarzem czy psychoterapeutą to obawa o dehumanizację psychiatrii. Niektórzy pacjenci mogą mieć ograniczone zaufanie do kontaktów on-line. Do korzystania z telemedycyny niezbędny jest telefon albo komputer i łącze internetowe, co w przypadku osób starszych lub z małych ośrodków może być problemem. Świat cyfrowy to niestety także cyberpatologie: cyberhazard, cyberchondria, cybersamobójstwo, czy cyberseks. Paradoksem jest, że cyberpsychiatria może być wykorzystana do leczenia cyberpatologii. Przykładem tego paradoksu może być leczenie hikikomori (wkrótce więcej o tym schorzeniu).

Podsumowanie

Cyberpsychiatria to nowe narzędzie psychiatrów do komunikacji i leczenia pacjentów. Daje ogromne możliwości, ułatwia i przyspiesza terapię, ale to czy można ją zastosować i czy będzie skuteczna u wszystkich wymaga indywidualnego podejścia do pacjenta i jego problemu.

Czy zdehumanizuje relacje międzyludzkie? Wydaje się, że zależy to wyłącznie od naszej wrażliwości, wyobraźni, umiejętności i wiedzy.

Jako nowe narzędzie wymaga lepszego poznania i nauczenia się, jak z niego korzystać. Pozwoli to zebrać własne doświadczenia i jak najlepiej wykorzystać je w swojej praktyce.